Γραφιστική: Απόπειρα ορισμού
O όρος Γραφιστική είναι μια απόδοση στα ελληνικά του αγγλικού όρου Graphic Design, που επινόησε στη δεκαετία του 1920 ο William Addison Dwiggins –χρησιμοποιώντας δύο αγγλικές λέξεις με προέλευση η μία από τα ελληνικά (από το γράφω, γραφικός) και η άλλη από τα λατινικά (από το disegno = σχέδιο)– για να προσδιορίσει ένα επάγγελμα που είχε σταδιακά διαμορφωθεί στις βιομηχανικές κοινωνίες και το οποίο μέχρι τότε δεν είχε ένα συγκεκριμένο όνομα.
Συμπεριλάμβανε όσους ασχολούνταν με τις εκτυπωτικές τέχνες και κυρίως με τη διαφημιστική αφίσα και καταχώριση, τη σχεδίαση, εικονογράφηση και σελιδοποίηση του βιβλίου, ομοίως και του καθημερινού και περιοδικού τύπου, καθώς και με τη σχεδίαση γραμματοσειρών, οι οποίοι αποκαλούνταν κάπως αόριστα –ίσως και υποτιμητικά– «εμπορικοί καλλιτέχνες» (commercial artists).
Ο όρος graphic designer, που περιγράφει από τότε τους επαγγελματίες του χώρου, στα ελληνικά δεν μπορεί να αποδοθεί με το ανοικονόμητο «γραφιστικός σχεδιαστής» και συνήθως χρησιμοποιούμε το πιο απλό μα άκομψο «γραφίστας», που δεν διαθέτει την αξιοπρέπεια του graphic designer. Έτσι κι αλλιώς ακόμα κι αν επιλέγαμε την πρώτη εκδοχή, η λέξη «σχεδιαστής» στα σημερινά ελληνικά και πάλι δεν αποδίδει τον designer. Ο «σχεδιαστής» είναι κάτι περιορισμένο –συνήθως εννοούμε εκείνον που σύρει τις γραμμές πάνω στο χαρτί– και δεν περιλαμβάνει τη σύλληψη και τη δημιουργία ενός χρηστικού προϊόντος βάσει ενός ολοκληρωμένου σχεδίου.
Η αγγλική λέξη designer, που προέρχεται από το disegno (σχέδιο), ήδη από τα πρώτα στάδια της βιομηχανικής εποχής στην Αγγλία αποκτά τη σημασία που θα αποδίδαμε στα σημερινά ελληνικά με τη λέξη «μελετητής» και το design δεν είναι απλώς ένα σχέδιο στο χαρτί, αλλά μια ολοκληρωμένη μελέτη. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι η λέξη design με το νόημα αυτό, διαμορφώνεται μέσα στην εξελικτική πορεία μόνο της αγγλικής γλώσσας και υιοθετείται αμετάφραστη από τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες.
Πηγή: «Εισαγωγή στην ιστορία και την θεωρία του Graphic Design», 2006, εκδόσεις futura
Επιμέλεια–μεταφράσεις Μίλτος Φραγκόπουλος
